پارک ملی ایران کوچک Little Iran Park

نادر نینوایی-از سال ۱۴۰۰ پارکی به نام «ایران کوچک» در محله جهانشهر کرج ایجاد شده و بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
هر گوشه این پارک با الهام از یک منطقه ایران ساخته شده و به این ترتیب با بازدید از آن می توان به گوشه و کنار ایران سرک کشید.
بخشی از پارک ایران کوچک به بازسازی خانه های روستای ابیانه کاشان اختصاص یافته و با بازدید از آن می توان نظاره گر خانه های سنتی بود که با گل سرخ رنگ آذین شده اند. با ورود به این بخش پارک آدمی احساس می کند که با طی کردن چند گام از زندگی شهری فاصله گرفته و سفری به حواشی کاشان و روستای ابیانه داشته است. کمی آن سوتر مضیف(استراحتگاه سنتی و حصیری عرب‌های خوزستان) برپا شده و برکه ای مصنوعی نیز ایجاد شده است که حکم بازسازی منطقه تالابی خوزستان را دارد.
بازسازی خانه های چوبی و سنتی مردمان شمال کشور، ساخت نمونه هایی از محل سکونت عشایر ترکمن و البته نمایش مجموعه سردیس هایی از مفاخر ایرانی بخش های مختلف پارک گردشگری ایران کوچک را تشکیل داده است.
*بازسازی نمایی از سرخ‌ترین روستای ایران
یکی از بخش های پرطرفدار و البته تماشایی پارک ایران کوچک بخشی است که به بازسازی نمایی از روستای ابیانه کاشان اختصاص یافته است.
اگر به روستای ابیانه در نزدیکی کاشان سفر کرده باشید می دانید که نمای بیرونی خانه های این روستا با خاک سرخ پوشیده شده و معماری یک دست روستا جاذبه بصری اثرگذار و متفاوتی ایجاد کرده است.
در پارک ایران کوچک سعی شده تا با استفاده از همین نمای سرخ رنگ، تصویری از خانه های سنتی روستای ابیانه به نوعی بازسازی شود.
درهای چوبی خانه‌ها درست حال و هوای نسخه اصلی را داشته و پنجره های ارسی و ساباط های بنا شده در بخش روستای ابیانه پارک ایران کوچک، گویی آدمی را به سفری به این سرخ‌ترین روستای ایران می برد.
در کنار ورودی بخش ابیانه، به سبک معماری روستایی با کشیدن دیوارهایی درختان و باغ ها از محیط روستا تفکیک شده‌اند و گذر از این مسیر احساس سفر به منطقه ای روستایی را در دل زنده می کند.
در ساخت خانه های ابیانه به جزئیات دقت زیادی شده و ساخت بالکن در طبقه بالایی یکی از خانه های مجموعه که تداعی کننده معماری خانه های سنتی روستا بوده به خوبی گویای این دقت نظر است.
به سبک خانه های اصلی ابیانه ورودی خانه‌ها در پارک نیز در سطحی پایین تر از زمین جانمایی شده و البته جنبه های هنری در آجرچینی دیوارها نیز دیده شده است.
در کنار تمام موارد ذکر شده استفاده از تیرهای چوبی برای سقف خانه های بخش ابیانه، معماری ماکت ساخته شده از ابیانه را بسیار شبیه به نسخه واقعی کرده است.
*گشت و گذار در مناطق کویری
کمی آن سوتر از ماکت و نمونه کوچک سازی شده روستای ابیانه، سازه ای بزرگ و با ترکیبی از خشت، گل و آجر ساخته شده که روایت کننده آب انبارهای قدیمی مناطق کویری ایران همچون کاشان، یزد و مناطق جنوبی استان فارس است.
چهار بادگیر گرداگرد بنای گنبدی شکل آب انبار پارک ایران کوچک را فرا گرفته است. دو ورودی در دو سوی آب انبار قرار دارد و با پایین رفتن از پله ها می توان نظاره گر حوضی بود که درست در مرکز بخش زیرین بنا جانمایی شده است.
فضای مدور بخش داخلی گنبد و تزیینات هنرمندانه باعث شده که بازدید کنندگان در این محیط عکس های یادگاری خود را به ثبت برسانند. همچنین نورپردازی حرفه ای و هنرمندانه این بخش بر جاذبه های آن افزوده است و باعث شده که فضایی هنری در بخش زیرین این آب انبار شکل بگیرد.
با کمی پیاده روی و ادامه مسیر از جلو درب آب انبار به ماکت ساخته شده از ارگ و شهر تاریخی بم می رسیم. باید اعتراف کرد که برخلاف سایر بخش های پارک در ساخت این ماکت دقت نظر کم تری شده است. اندازه ماکت به قدری کوچک بوده که با دیدن خانه ها آدم احساس می کند با خانه عروسک ها مواجه است.
فارغ از کوچک بودن ماکت ساخته شده، در ساخت آن به ریزه کاری ها نیز دقت لازم نشده است؛ برای مثال ساخت و نصب درهای چوبی، پنجره های ارسی و جانمایی خشت روی دیوارها از جمله نکاتی است که نادیده گرفته شده است.
نکته مثبت طراحی ارگ و شهر تاریخی بم اما نورپردازی آن است. اگر به هنگام شب از این بخش بازدید کنید احتمالا حس و حال تماشای کاردستی و یا یک نوع نمونه کوچک شده جالب از ارگ بم را خواهید داشت.
وقتی سخن از جاذبه های گردشگری مناطق کویری و خشک ایران در میان باشد نمی توان استان پرجاذبه سیستان و بلوچستان را نادیده گرفت. در پارک ایران کوچک نیز از این موضوع غفلت نشده و نمونه ای از خانه های کپری مردمان سیستان و بلوچستان ارایه شده است. در زبان محلی به این خانه های کپری «دارین لوگ» به معنای خانه چوبی می گویند.
ساختار مدور و نیم دایره‌ای این کپرها در نگاه نخست شکل و ظاهر خانه های اسکیمویی را در ذهن تداعی می کند. مصالح این خانه های مدور برگ های خشک درختان خرما بوده که پس از خشک شدن به وسیله نوعی طناب از جنس نخل های وحشی به هم متصل شده اند. بنابراین می توان گفت تمام مصالح به کار رفته در این کپرها از طبیعت اطراف به دست آمده و خانه ها کاملا سازگار با محیط زیست است.
جالب است بدانید که مجموعه روستای کپری ساخته شده در پارک ایران کوچک حاصل تلاش اقوام بلوچ بوده و درواقع آن چه در پارک به عنوان روستای کپری ارائه شده نتیجه تلاش هنرمندان سیستان و بلوچستان است. ماکت روستای کپری ساخته شده در پارک ایران کوچک شامل دو باب خانه، یک آشپزخانه و یک مهمان خانه است که با قرار گرفتن در کنار یکدیگر برشی از زیستگاه مردمان بلوچ در پهنه وسیع جنوب شرقی ایران را به نمایش می گذارد.
*فاصله نزدیک شمال به جنوب کشور
اگرچه مناطق شمالی و سواحل دریای مازندران در مقیاس اصلی فاصله زیادی با مناطق جنوب غربی خوزستان دارد اما در پارک ایران کوچک کرج می توان با کمی قدم زدن به تماشای ماکت های هر دو منطقه پرداخت.
در بخشی از پارک نخل هایی در کنار تالابی مصنوعی کاشته شده اند و در جوار آن خانه ای از جنس برگ درختان خرما بنا شده است تا نمایی از زیستگاه تالابی خوزستان و منطقه شادگان به بازدیدکنندگان ارایه شود. این سایت با برکه تالابی و سازه بومی و کپری آن که مضیف نامیده می شود نمایی از زندگی مردمان بومی و گذشته خوزستان را ارائه می دهد.
اتصال نی و حصیر، سازه ای بزرگ و متفاوت را درکنار تالاب مصنوعی پارک ایران کوچک ایجاد کرده است. قدمت مضیف به هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح و تمدن سومری ها می رسد. خنک بودن فضای داخل آن در فصل تابستان باعث شده که عرب های خوزستان علاقه خاصی به این سازه داشته باشند و برای پذیرایی از مهمان ها در ضیافت های خود از آن بهره ببرند.
در گذشته شب نشینی ها، تصمیم گیری ها، حل اختلافات و برگزاری مراسم عزا و شادی در مضیف ها برقرار بوده و کار اداره آن بر عهده ریش سفید یا شیخ طایفه بوده است.
جهت مضیف معمولا رو به قبله بوده و ارتفاع ورودی آن نیز کم است تا شخص به هنگام ورود به نوعی به سایرین ادای احترام کند. بافت هنرمندانه حصیرها و نی هایی که نمای بیرونی مضیف را آذین کرده اند جلوه ای خاص به این بخش پارک ایران کوچک داده است.
در بخشی دیگر از پارک بنای چوبی گلی قرار گرفته که سقف شیروانی آن نشان از تعلق این سازه به معماری شمال کشور دارد. این سازه درواقع به نوعی روایت کننده روستاهای استان گیلان است. به کارگیری حصار و پرچین و شاخ و برگ و الیاف گیاهان در این سازه گویی آدمی را به خطه شمالی کشور می برد.
برای دیدن سایر جاذبه های شمال کشور در پارک ایران کوچک کافی است که چند قدمی از ماکت روستای خزری گیلان دور شده تا شاهد زیستگاه عشایر ترکمن باشید. مسکن سنتی ترکمن ها که آلاچیق یا «اوی» نام دارد در پارک خودنمایی می کند.
این آلاچیق از دوبخش سقف و دیواره ساخته شده است. در این سازه سقف گنبدی نمادی از آسمان بوده و دیواره مشبک نماد چهار فصل سال است. یکی از نکات جالب این سازه استفاده از نمدهای سیاه رنگ در سقف آن است. نکته جالب دیگر در خصوص این سازه آن است که به سبب شکل مدور آن فضای داخلی بخش بالا و پایین مجلس نداشته و تمام اعضای خانه در جایگاهی برابر قرار می گیرند.
آن چه که در پارک ایران کوچک از زیستگاه مردمان ترکمن ارائه شده سه دستگاه اوی است که به شیوه کاملا سنتی و توسط آخرین بازماندگان ساخت خانه های ترکمن تهیه و ساخته شده است.
سقف نمدی این خانه ها به مرور زمان رنگ تیره تری گرفته و جلوه ای متفاوت می یابد و دیوارهای حصیری آن هم جلوه ای همخوان با طبیعت به این خانه های سنتی بخشیده است.
در سوی دیگر پارک ماکت روستای کندوان قرار گرفته است. ماکت ارایه شده از روستای کندوان به خوبی ساختار سنگی، درهای چوبی و زندگی متفاوت مردمان این روستای قرار گرفته در بخش شمال غربی کشور را روایت می کند. اگرچه ابعاد خانه ها کوچکتر از اندازه واقعی هستند اما همچنان می توان حس و حال روستای کندوان را در این نمونه کوچک شده حس کرد.درواقع طراحی هنرمندانه دیواره های سنگی و نصب در و پنجره های چوبی تصویری نزدیک به واقعیت کندوان را به بازدیدکننده ارایه می کند.
در نهایت توجه داشته باشید که در بازدید از پارک ایران کوچک فرصت ثبت تصاویر یادگاری در ساباط های چراغانی شده و خرید از غرفه های صنایع دستی و سوغاتی این پارک گردشگری را از دست ندهید.

پارک ملی ایران کوچک یکی از جدید ترین و البته معدود جاذبه های شهر کرج است که در بلوار ماهان در محله جهانشهر واقع شده است. این پارک در اسفند 1399 به بهره برداری رسید و بازدید از آن از خرداد 1400 برای عموم آزاد شد.

در این پارک جاذبه هایی همچون روستای کندوان آذربایجان شرقی، ارگ بم کرمان، روستای ابیانه کاشان، بازار قزوین، روستای خزری، آب انبار یزد و چندین جاذبه دیگر با مقیاس کوچک تر در فضایی به مساحت هفت هکتار ساخته شده است و بازدید کنندگان میتوانند سفر کوتاهی به نقاط و جاذبه های مختلف ایران داشته باشند. البته در حال حاضر فقط جاذبه های مربوط به چند استان در پارک ساخته شده است.

در ابتدای ورود به پارک پوشش گیاهی و فضای سبز و مسیر های پیاده روی سنگ فرش قرار گرفته و سپس جاذبه های شبیه سازی شده با پیاده روی کوتاهی قابل دسترس هستند. همچنین تندیس بزرگانی همچون سعدی و حافظ شیرازی، فردوسی، زکریای رازی، ابو علی سینا و عطار نیشابوری در این پارک قرار گرفته است.

یکی از ایراد های پارک اینه که جاذبه ها تابلو راهنما ندارن که امیدوارم در آینده برطرف بشه. بلیت ورودی پارک ملی ایران کوچک برای هر نفر 10,000تومان میباشد. به نظرم این پارک ارزش یک بار دیدن رو داره و برای بازدید و عکس گرفتن در زمان های خلوت میتونید حدود 2 ساعت در نظر بگیرید.