قره کلیسا یا کلیسای تادئوس مقدس در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی چالدران در کنار روستایی به همین نام و در جنوب ماکو از توابع استان آذربایجان‌غربی واقع شده است. تاریخ آن به روایت خورناستی، مورخ ارمنی، به اوایل دوره‌ی مسیحیت برمی‌گردد. قره در زبان آذری به معنای سیاه است که این نام به‌خاطر سیاه بودن قسمتی از کلیسا بر روی آن گذاشته شده است. ظاهراً ساختمان اصلی کلیسا تماما از سنگ‌های سیاه ساخته شده بوده که پس از بازسازی، قسمتی از سنگ‌ها به وسیله‌ی سنگ‌های سفید جایگزین شده است. به احتمال زیاد این عمل به صورت عمدی انجام شده تا آیندگان از شکل و ظاهر اولیه‌ی کلیسا مطلع باشند.
این کلیسا در دوره‌های مختلفی، به دلایل مختلف ویران و مجدداً بازسازی شده است. در سال 1230 میلادی (616 هجری) هنگام حمله‌ی چنگیز، قسمت بزرگی از این کلیسا ویران شد، ولی هنگام اقامت هلاکوخان مغول در آذربایجان، خواجه نصیرالدین طوسی به مرمت آن همت گماشت.
تادئوس یا طاطائوس (طاطاوس) یکی از حواریون مسیح است که در سال چهل میلادی به ارمنستان آمد و به تبلیغ مسیحیت پرداخت. گروه زیادی به آیین مسیح روی آوردند که از آن جمله ساناتروک، پادشاه ارمنستان و دخترش ساندخت بود. ولی سلطان کمی بعد پشیمان شد و به مخالفت با آیین جدید پرداخت و دستور داد تا تادئوس، ساندخت (دخترش) و گروهی دیگر که به مسیحیت گرویده بودند (حدود 3500 نفر) را به قتل برسانند.
این کلیسا امروزه به مناسبت جشنی سالانه، تابستان‌ها میعادگاه ارمنیان ایران و حتی کشورهای همسایه است. در هفته‌ی اول مرداد ماه، ارمنیان از شهرهای تبریز، ارومیه، تهران، اصفهان، قزوین و... به صورت گروهی و خانوادگی به قره کلیسا می آیند. علاوه بر ارمنیان، خانواده هایی از آشوریان و به ندرت خانواده های کاتولیک هم در این جشن شرکت می کنند.
جشن قره کلیسا برای ارمنیان، مجموعه‌ای از انگیزه‌های اعتقادی، قومی، سنتی، خانوادگی، عاطفی، تفریحی و همچنین مسافرت و استفاده از آب و هوای ییلاقی و دیدار دوستان و آشنایان را در بر دارد. قره کلیسا نخستین کلیسای جهان مسیحیت شناخته میشود و به دلیل اهمیت و ارزش تاریخی و معنوی‌اش، نام این کلیسا در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است و محل دفن یکی از حواریون مسیحی نیز هست. درست است که جشن بزرگ در تابستان برگزار میشود، اما پاییز و زمستان قره کلیسا هم دیدنی‌ست، به خصوص وقتی کوه‌های اطراف پوشیده از برف هستند و منظره‌ی بی‌نظیری را ایجاد می‌کنند.
