سفره هفت سین؛ همه چیز درباره هفت سین و فلسفه و نماد اجزای آن

هفت سین، هر سال با آمدن بهار و چند روز مانده به سال نو، وارد خانه‌هایمان می‌شود. آیا تابه‌حال به این فکر کرده‌اید که رسم پهن کردن سفره هفت سین از کجا آمده است؟ با ما همراه باشید تا در این مطلب از لست‌سکند، فلسفه سفره هفت سین را با هم بررسی کنیم.

سفره هفت سین چیست؟

سفره هفت سین یکی از سنت‌های زیبا و معنادار ما ایرانیان در نوروز است. این سفره شامل هفت مورد است که با حرف سین شروع می‌شوند و نشانه‌ای از خوش‌یمنی و رزق‌وروزی هستند. برای مثال، سرکه نماد صبر و استقامت، سماق نماد غلبه‌بر مشکلات، سنجد نماد عشق و دوستی، سبزه نماد تازگی و زندگی، سکه نماد ثروت و برکت، سیر نماد سلامتی و درمان و سنبل نماد شکوفایی و رشد است. علاوه‌بر‌ این هفت مورد، ممکن است برخی از چیزهای دیگر هم در سفره هفت سین قرار بگیرند که این به فرهنگ مناطق مختلف بستگی دارد.

تاریخچه سفره هفت سین

انداختن سفره هفت سین یک رسم باستانی است. برخی منابع تاریخی نشان می‌دهند که ایرانیان قدیم در پایان سال، چهارده روز تعطیلات داشتند. در شب آخر این تعطیلات، چیدن سفره هفت سین به‌عنوان گرامیداشت نوروز و پایان زمستان انجام می‌شد. در این شب، خانواده‌ها با هم جشن می‌گرفتند و دعا می‌کردند که خدا برای آن‌ها سال خوب و پربرکتی رقم بزند. تاریخچه سفره هفت سین، تشریفاتی باستانی است که تا امروز هم از آن استقبال شده است.

فلسفه هفت سین

اگر با تور نوروز به هر نقطه از ایران سفر کنید، می‌توانید نشانه‌هایی از سفره هفت سین را ببینید. آیین انداختن سفره هفت سین آن‌قدر فراگیر است که حتی در بعضی از کشورهای همسایه هم، وجود دارد. البته اغلب آن‌ها این‌ کار را برای استقبال از گردشگران ایرانی و احترام به آن‌ها انجام می‌دهند. هفت سین برای ایرانیان نماد امید، تجدید حیات و شکوفایی است. خوب است بدانید با گسترش اسلام در ایران، کتاب قرآن به سفره هفت سین اضافه شد تا مردم، سال جدید را با توکل و نام و یاد خدا آغاز کنند. بااین‌حال، انداختن سفره هفت سین یک مراسم دینی یا مذهبی نیست؛ بلکه یک فرصت برای همدلی، دوستی و عشق بین افراد است.

وسایل سفره هفت سین

ایرانیان با انداختن سفره هفت سین به خودشان و دیگران یادآوری می‌کنند که باید با شادمانی و امید به استقبال سال جدید بروند. این رسم چنان فراگیر است که امکان ندارد در زمان عید نوروز، با تور ایرانگردی سفر کنید و سفره هفت سین را نبینید. سفره هفت سین شامل هفت عنصر است که با حرف "س" شروع می‌شوند و هرکدام یک معنا و مفهوم دارند. این سین‌ها عبارت‌اند از:

• سمنو
• سبزه
• سرکه
• سنجد
• سیر
• سماق
• سکه

آب‌و‌هوای مقصدهای پرطرف‌دار در عید نوروز

سمنو در هفت سین و نماد آن

سمنو یکی از موادی است که در هفت سین قرار می‌گیرد و نماد عشق و محبت در سفره هفت سین است. سمنو از جوانه گندم و آرد تهیه می‌شود و با بادام و پسته تزیینش می‌کنند. سمنو را می‌توان در سفره هفت سین یا هر زمان دیگر به‌عنوان دسر سرو کرد. سمنو یک غذای سنتی و خوش‌مزه است که بخشی از فرهنگ ایرانی را نشان می‌دهد.

سبزه در هفت سین و نماد آن

سبزه یکی از مهم‌ترین نمادهای سفره هفت سین است که بهار و زندگی را نشان می‌دهد. برای به دست آمدن سبزه، دانه‌های گندم، جو، عدس یا نخود را می‌کارند تا در نوروز به رنگ سبز تبدیل شود. سبزه را می‌توان در ظروف مختلفی قرار داد و با تزئینات مختلفی آراست. بعضی از افراد سبزه را در ظروفی به‌شکل حروف، اعداد، شکل‌های هندسی یا حتی چهره‌های معروف قرار می‌دهند. سبزه نشانه امید و رشد است و برای برآورده شدن آرزوها و خوشبختی در سال جدید استفاده می‌شود.

سرکه در هفت سین و نماد آن

سرکه یکی از اجزای هفت سین است که نماد زندگی و بردباری در برابر مشکلات محسوب می‌شود. سرکه با ترشی خود می‌تواند به ما نشان دهد که گاهی اوقات باید با شرایط سخت و ناخوشایند روبه‌رو شویم و با صبر و استقامت از آن‌ها عبور کنیم. سرکه همچنین معنای پاکیزگی و ضدعفونی را هم دارد و به ما یادآوری می‌کند که باید خودمان را از آلودگی‌های جسمی و روحی پاک نگه داریم.

سنجد در هفت سین و نماد آن

سنجد یکی از میوه‌های خشک است که جایگاه ویژه‌ای در وسایل هفت سین دارد. سنجد نماد آن است که خداوند به ما عمر طولانی و سلامتی بدهد. سنجد همچنین برای قلب، کبد، معده و اعصاب مفید است. سنجد را می‌توان با شیر، عسل، گردو و دیگر میوه‌های خشک ترکیب کرد و به‌عنوان یک میان‌وعده لذیذ و مغذی استفاده کرد.

سیر در هفت سین و نماد آن

سیر یکی از مواردی است که در سفره هفت سین قرار می‌گیرد و نماد سلامتی و درمان بیماری‌هاست. سیر از گذشته به‌عنوان یک داروی طبیعی شناخته شده و خواص ضدباکتری، ضدقارچ، ضدویروس و ضدالتهابی دارد. سیر همچنین می‌تواند فشار خون، کلسترول و قند خون را کاهش دهد و سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. برخی از مردم باور دارند که سیر می‌تواند چشم بد را دور کند و انرژی مثبت به خانه بیاورد.

سماق در هفت سین و نماد آن

سماق یکی از مواردی است که در سفره هفت سین قرار می‌گیرد و نماد زیبایی و شادابی است. پودر سماق از میوه‌های خشک‌شده درختان سماق به دست می‌آید و رنگ قرمز و طعم ترش آن به غذاها زیبایی و طراوت می‌بخشد. سماق در آشپزی ایرانی به‌عنوان چاشنی کباب، سالاد، دلمه و برخی خورش‌ها استفاده می‌شود.

سکه در هفت سین و نماد آن

سکه، نشان‌دهنده فراوانی، برکت، توفیق و ثروت است. برخی از افراد سکه‌های قدیمی را که از نظر تاریخی و فرهنگی ارزش دارند، در هفت سین قرار می‌دهند. برخی دیگر سکه‌های جدید و براق را ترجیح می‌دهند. مهم این است که سکه‌ها باعث شادی و امیدواری ما شوند و به ما یادآوری کنند که همیشه می‌توانیم بهتر شویم.

سایر اجزای سفره هفت سین

همان‌‌طور که گفته شد، سفره هفت سین شامل ۷ عنصر سین‌دار است که از اصلی‌ترین وسایل هفت سین به شمار می‌روند. علاوه‌بر این هفت مورد، ممکن است برخی از سفره‌ها شامل مواردی باشند که با حروف دیگر شروع می‌شوند. این موارد عبارت‌اند از:

• قرآن
• آینه
• شمع
• تخم‌مرغ
• ماهی
• سیب

قرآن در هفت سین و نماد آن

قرآن در هفت سین یکی از نمادهای مهم و مقدس نوروز است. قرآن را در هفت سین می‌گذارند تا برکت و رحمت خداوند را برای سال جدید طلب کنند. قرآن نشان‌دهنده احترام و عشق به دین اسلام است. قرآن همچنین یادآور توحید و وحدت خداوند محسوب می‌شود.

آینه در هفت سین و نماد آن

آینه یکی از اجزای مهم هفت سین است که نماد زیبایی، صداقت و بازتاب واقعیت به حساب می‌آید. آینه همچنین نشان‌دهنده امید و آرزوهای ماست که در سال جدید می‌خواهیم به آن‌ها برسیم. آینه با نور خود روشنایی و شادابی را به خانه می‌آورد و ما را تشویق می‌کند که همواره با دید مثبت، به زندگی نگاه کنیم.

شمع در هفت سین و نماد آن 

شمع در هفت سین یکی از عناصر مهم است. شمع نماد نور و روشنایی است که در سال جدید برای خانواده و جامعه آرزو می‌کنیم. شمع همچنین نشان‌دهنده آتش و گرماست که باعث حیات و رشد می‌شود. شمع در هفت سین به رنگ‌های مختلف قرار می‌گیرد که هرکدام از آن‌ها معنای خاصی دارند. برای مثال، شمع سبز نماد سلامتی و تجدید حیات، شمع قرمز نماد عشق و شور، شمع آبی نماد آسمان و آب و شمع زرد نماد خورشید و ثروت است.

تخم‌مرغ رنگی در هفت سین و نماد آن

تخم‌مرغ رنگی یکی از جزئیات زیبای سفره هفت سین است که نشان‌دهنده زندگی، تولد و تجدید حیات است. تخم‌مرغ رنگی نماد امید به آینده‌ای بهتر، شاد و پر از برکت است. تخم‌مرغ رنگی با رنگ‌های مختلف و خلاقانه می‌تواند جلوه‌ای زیبا و شاداب به سفره هفت سین ببخشد.

ماهی در هفت سین و نماد آن

ماهی در هفت سین، نشان‌دهنده زندگی و تحرک است. ماهی سفره هفت سین، معمولاً قرمز یا زردرنگ است که معنای شادی و خوشبختی می‌دهد. ماهی در هفت سین به‌عنوان یک آرزو برای سال جدید قرار می‌گیرد که امیدواریم در آن سال، زندگی پر از شور و نشاط داشته باشیم.

سیب در هفت سین و نماد آن

سیب یکی از میوه‌هایی است که در هفت سین، سفره نوروزی ایرانیان، قرار می‌گیرد. سیب نماد سلامتی، زندگی و زیبایی است. سیب به‌عنوان یک میوه باستانی و پرخاصیت، جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ‌های مختلف دارد؛ برای مثال، در اساطیر یونان، سیب طلایی نماد عشق و جاودانگی بوده است. در کتاب مقدس، سیب نماد دانش و شکستن قانون خدا بوده است. در چین، سیب نماد صلح و آرامش بوده است. در هند، سیب نماد ثروت و فراوانی بوده است. در ایران نیز، سیب همواره نماد خیر و برکت بوده است.

چرا هفت؟

در تاریخچه هفت سین باید بگوییم که نه‌تنها عدد هفت در میان ایرانیان باستان مقدس بوده؛ بلکه در میان ساکنان امروز ایران نیز این عدد مقدس باقی مانده است. حتی در بیشتر فرهنگ‌ها و ملت‌های مختلف هم جایگاه ویژه‌ای دارد. تقدس عدد هفت در ایران باستان از آیین مهر یا میترا می‌آید. عدد هفت در زبان باستانی به نام «امرداد» است. امرداد معنای جاودانگی و بی‌مرگی داشت و ازآنجایی‌که این عدد معنای زیبای زندگی و جاودانگی را می‌داد، هفت نماد را به نشانه آن انتخاب کرده و بر سفره نوروزی می‌چینند.

برخی معتقدند که هفت سین، نشانه‌ هفت دانه گیاهی جو، ماش، عدس، ارزن، لوبیا، نخود و گندم است که مردم در زمان پارسیان کهن، روزهای قبل از نوروز از آن‌ها سبزه می‌پروراندند و ظرف آن را بر سردر خانه خود قرار می‌دادند و هرکدام که بهتر سبز می‌شد، نشانه‌ی پرثمر بودن آن محصول در آن سال بوده است.

سفره هفت شین

هفت شین را به قبل از ورود اسلام ربط می‌دهند. اجزای این سفره شامل شمع، شیرینی، شهد (عسل)، شمشاد، شقایق، شاخه‌نبات و شراب بوده است. برخی از این اجزا هنوز در سفره هفت سین وجود دارند و برخی با ورود اسلام تغییر کردند. خوب است بدانید سفره هفت شین، جایگاه مطمئنی در تاریخ ندارد. کلمه شهد و شراب، دو واژه عربی هستند و استفاده از کلمات عربی، جایی در ایران باستان نداشته است. اگر قرار بود که سفره هفت شین یک سفره باستانی در دوران قبل از اسلام باشد، باید از عناصری بر سر سفره استفاده می‌شد که نام پارسی داشته باشد.

برخی معتقدند که هفت چین، سفره نوروزی در روزگاران قدیمی بوده است. این سفره را به دوران هخامنشیان نسبت می‌دهند که در این دوران در هفت ظرف چینی غذا می‌گذاشتند. این فرضیه هم نمی‌تواند پذیرفتنی باشد؛ زیرا نام «چینی» که به یک نوع ظرف اطلاق می‌شود، به معنی ظرفی است که از کشور چین آمده بود، درصورتی‌که طبق اطلاعات تاریخی در زمان هخامنشیان هیچ تجارتی بین ایران و چین وجود نداشته است. برخی هم ریشه‌ هفت چین را به هفت چیدنی ربط می‌دهند که این ریشه‌یابی از سوی محققان جدی گرفته نمی‌شود.

برخی از شواهد نشان می‌دهد که در گذشته سفره هفت میم شامل مرغ، ماهی، ماست، مویز و... وجود داشته است. امروزه در بوشهر در کنار سفره هفت سین، این سفره هم چیده می‌شود.

سخن آخر

سفره هفت سین بهانه است تا ساعاتی در کنار خانواده و دوستانتان بنشینید و به سالی که گذشته، فکر کنید و سال پیش رو را در نظرتان مجسم کنید و با نگاه کردن به اجزای آن، زیبایی‌های زندگی را به یاد بیاورید. لست‌سکند برای همه مردم ایران سالی خوش، سرشار از برکت و سلامتی آرزومند است. در لحظه تحویل سال به یاد تمامی همراهان و هم‌وطنان خود باشید و در بخش نظرات از حال‌وهوای سفره‌های هفت سین شهرتان برای ما هم بگویید.