مردم هر منطقه با توجه به شرایط آب و هوایی و حاصلخیزی خاک آن منطقه، گونه‌ای سازگار از یک یا چند نوع غَلّه را برای تامین نیاز غذایی خود کشت می‌کنند. منطقه سردسیر تَبَت (Tibet) که در شمال رشته‌کوه هیمالیا قرار گرفته است و زمینی سفت و سخت دارد، امکان کشت محدودی را در اختیار ساکنان خود قرار می‌دهد. یکی از بهترین گونه‌های غله که می‌تواند در این منطقه رشد کند، گیاه جو است. با ما در لست سکند همراه باشید تا ببینیم چگونه جو و روش خاص پخت آن، از بدو تولد تا مرگ با زندگی تبتی‌ها عجین شده است و به نوعی به آن‌ها توان ادامه‌ی حیات در این خطه را داده است.
غله تبتی
تسامپا (Tsampa) آرد جو پخته شده است که استفاده از آن در تبت رایج است. مردم این منطقه به‌گونه‌ای با این ماده غذایی خو گرفته‌اند که گویی به DNA آن‌ها راه یافته است. در این منطقه دامداری، دین و طبیعت رابطه‌ی عمیقِ معنوی با یکدیگر برقرار کرده‌اند. تسامپا جزیی از فرهنگ آن‌ها است. تبتی‌ها از جو برای تغذیه خود و همچنین گله احشام استفاده می‌کنند. اولین غذای جامدی که تبتی‌ها در زمان نوزادی به کودکان می‌دهند، تسامپای حاصل از جو است.
تبت، جایی که چیزی در آنجا رشد نمی‌کند
ارتفاعات هیمالیا زمین سفتی با قابلیت کشت محدود دارد. ارزش جو در این است که در زمین‌های تبت قابل کشت است. این گیاه در فصل بهار کاشته میشود و در فصل تابستان برداشت میشود. جو را بعد از برداشت بر روی وسیله‌ای مخصوص خشک می‌کنند و پس از بو دادن، تسامپا تهیه میشود و آن را همراه با کره و چای مخصوص مخلوط می‌کنند.
به‌طور سنتی کشاورزان جو را به سه بخش تقسیم می‌کنند، یکی برای خانواده، یکی برای تغذیه احشام و یک سهم هم برای اهدا به صومعه. راهبان معمولا از این تسامپا‌های اهدایی برای پخت نانِ عبادت‌کنندگان، قالب مجسمه‌های مذهبی و تهیه غذای خود استفاده می‌کنند.
استفاده در زندگی
آرد جو بو داده شده را درون کاسه‌ای قرار می‌دهند و نسبتی معین از چای مخصوص تبتی را که سفید رنگ است، روی آن می‌ریزند، سپس با نوک انگشتان آن‌ها را به‌صورت توپ‌هایی کوچک شکل می‌دهند. تبتی‌ها تسامپا را همراه با کره مخلوط کرده و از فواید مختلف آن بهره می‌برند؛ به‌عنوان‌مثال هنگام درد دندان آن را بر روی دندان می‌گذارند. طی نسل‌های مختلف، فواید جدیدی از تسامپا کشف و موارد استفاده تسامپا افزایش یافته است.
شروع استفاده از تسامپا
برای استفاده نوزادان از حدود یک‌ماهگی آرد تسامپا را با شیر مخلوط می‌کنند. همچنین این ماده غذایی بخصوص برای جوانان حس تعلق‌خاطر به فرهنگ تبتی و ریشه و گذشتگانشان را زنده نگه می‌دارد و حتی جوانان مهاجر تبتی با مصرف این غذای سنتی سعی می‌کنند ارتباطشان را با ریشه‌های تبتی خود حفظ کنند.
چرخه زندگی
تسامپا از تولد تا مرگ بر زندگی افراد تأثیرگذار است. در برخی از مناطق آن‌قدر زمین سفت و محکم است که امکان دفن مردگان وجود ندارد. طی مراحل تشییع، اجساد برای تغذیه کرکس‌ها به قطعات کوچک تبدیل می‌شوند. برای جلوگیری از پاشیدن خون به کسانی که وظیفه قطعه کردن را بر عهده دارند، تسامپا را بر روی بدن فرد فوت شده می‌ریزند.
اگر فرد فوت شده قبل از مرگ درخواست کرده باشد که استخوان‌های وی در مجسمه‌های مذهبی استفاده شود، طبق وصیت وی عمل خواهد شد. بودائیان تبت معتقدند پس از خروج روح از بدن جسم احترام سابق را ندارد (آن‌ها به تناسخ اعتقاد دارند). تغذیه کرکس‌ها از بدن بودائیان تبت جزیی از چرخه زندگی آن‌ها محسوب میشود.
اتحاد جوامع دور از وطن
امروزه مهاجران تبتی در کشورهایی مانند چین، نپال و هند حضور دارند. تسامپا نقشی مهم در اتحاد این جوامع ایفا می‌کند، چراکه عمل به بسیاری از سنت‌های قدیمی و مذهبی تبتی‌ها در خارج از تبت کمی سخت است، ولی تسامپا روشی آسان برای درک حس در خانه بودن است.
ارتباطات فرهنگی
تبتی‌ها معمولا عکس و اموال فرد فوت شده را می‌سوزانند تا از زندگی گذشته یک فرد برای آینده روح آن فرد چیزی باقی نماند.
تغذیه مردم
تسامپا سرشار از مواد معدنی است و حاوی انواع پروتئین، ویتامین و فیبر است. این ماده غذایی می‌تواند به کاهش کلسترول خون کمک کند و جزء پرانرژی‌ترین غذاهایی است که به‌سادگی قابل تهیه است. استفاده از این نوع مواد غذایی برای تبتی‌ها که در ارتفاعات زندگی می‌کنند و کار‌های سنگین فیزیکی انجام می‌دهند، ضروری است.
منبع: bbc.com
