آرامگاه ۱۲ شخصیت مهم ایرانی در خارج از کشور

آرامگاه شاعران ایرانی در خارج از کشور، علاوه‌بر اینکه مکان‌هایی فرهنگی و ارزشمند برای ایرانیان و فارسی‌زبانان هستند، به نمادهایی از پیوند عمیق تاریخی و تمدنی بین ملت‌ها تبدیل شده‌اند. بسیاری از شاعران، اندیشمندان و شخصیت‌های برجسته ایرانی به دلایل تاریخی، فرهنگی یا سیاسی در خارج از مرزهای کنونی ایران آرام گرفته‌اند. در این مطلب از لست‌سکند، آرامگاه شاعران ایرانی در خارج از کشور را معرفی می‌کنیم.

آرامگاه شاعران ایرانی در خارج از کشور

• آرامگاه نظامی گنجوی در جمهوری آذربایجان
• آرامگاه مولانا در ترکیه
• آرامگاه ابوریحان بیرونی در افغانستان
• آرامگاه ناصرخسرو در افغانستان
• آرامگاه ابوسعید ابوالخیر در ترکمنستان
• آرامگاه امیرکبیر در عراق
• آرامگاه خواجه عبدالله انصاری در افغانستان
• آرامگاه حکیم سنایی در افغانستان
• آرامگاه سهروردی در سوریه
• آرامگاه رودکی در تاجیکستان

قیمت امروز انواع تورهای خارجی

آرامگاه نظامی گنجوی در کشور جمهوری آذربایجان

حکیم جمال‌الدین ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤیَّد، مشهور به نظامی گنجوی، از شاعران برجسته ایرانی در قرن ششم هجری قمری است. او در سال ۵۳۵ هجری قمری در شهر گنجه، واقع در جمهوری آذربایجان کنونی، به دنیا آمد و همه عمرش را در همان‌جا سپری کرد. نظامی با تسلط بر علوم مختلفی همچون نجوم، فلسفه، فقه و ادبیات عربی، آثار ماندگاری را به زبان فارسی خلق کرد که از آن‌ها می‌توان به خمسه یا پنج گنج اشاره کرد. این مجموعه شامل پنج مثنوی به نام‌های مخزن‌الاسرار، خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، هفت پیکر و اسکندرنامه است.

نظامی در فاصله سال‌های ۶۰۲ تا ۶۱۲ هجری قمری درگذشت و در زادگاهش، گنجه، به خاک سپرده شد. هنگام سفر با تور آذربایجان می‌توانید به گنجه بروید و از آرامگاه نظامی گنجوی دیدن کنید. آرامگاه نظامی در حاشیه غربی این شهر قرار دارد و در طول تاریخ چندین بار بازسازی شده است. قدمت نخستین بنای آرامگاه به قرن سیزدهم میلادی بازمی‌گردد که پس از تخریب، در سال ۱۹۴۷ میلادی بازسازی شد. سپس، در سال ۱۹۹۱، بنای کنونی آرامگاه به‌شکل استوانه‌ای مرتفع احداث شد. بنای یادبود نظامی گنجوی با باغ‌ها و فضای سبز احاطه شده و در نزدیکی آن، مجسمه‌هایی قرار دارد که نظامی را همراه با شخصیت‌های آثارش به تصویر کشیده است. باید گفت که تمامی آثار نظامی به زبان فارسی سروده شده‌اند. بااین‌حال، به‌دلیل قرار داشتن گنجه در جمهوری آذربایجان، آرامگاه وی در این کشور واقع شده است.

جاهای دیدنی باکو را بشناسید

موقعیت دقیق آرامگاه نظامی گنجوی روی نقشه

آرامگاه مولانا در کشور ترکیه

در بین آرامگاه شاعران ایرانی در خارج از کشور، آرامگاه مولانا یکی از محبوب‌ترین دیدنی‌هاست. مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، شاعر و عارف بزرگ ایرانی، در سال ۶۰۴ هجری قمری در بلخ، افغانستان کنونی، به دنیا آمد و بیشتر عمرش را در قونیه، واقع در ترکیه امروزی، گذراند. بازدید از آرامگاه مولانا، یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های سفر با تور قونیه است. پس از وفات مولانا در سال ۶۷۲ هجری قمری، پیکرش در باغی به خاک سپرده شد که بعدها به موزه مولانا یا قبه‌الخضرا شهرت پیدا کرد. این آرامگاه، امروزه یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی و معنوی در سفر با تور ترکیه محسوب می‌شود.

قونیه، یکی از شهرهای ترکیه است و به‌واسطه معماری باشکوه و حال‌وهوای عرفانی‌اش، سالانه میزبان هزاران گردشگر از سراسر دنیا، به‌ویژه از ایران، ترکیه و کشورهای اروپایی است. مهم‌ترین زمان برای بازدید از این آرامگاه، هفته مولاناست. در این ایام، مراسم بزرگداشت مولانا با برنامه‌های عرفانی ازجمله اجرای سماع دراویش مرید طریقت مولویه، سخنرانی‌های ادبی و آیین‌های ویژه همراه است. گردشگرانی که قصد دارند ضمن بازدید از جاهای دیدنی قونیه در این مراسم شرکت کنند، بهتر است چند ماه زودتر برای رزرو بلیت و اقامت اقدام کنند.

موقعیت دقیق آرامگاه مولانا روی نقشه

آرامگاه ابوریحان بیرونی در کشور افغانستان

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی، دانشمند برجسته ایرانی در زمینه‌های فلسفه، نجوم، ریاضیات، تاریخ و انسان‌شناسی، در سال ۳۶۲ هجری قمری در حومه شهر کاث، واقع در ازبکستان کنونی، به دنیا آمد. او در سال ۴۴۰ هجری قمری در شهر غزنی افغانستان درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد. متأسفانه، در بین آرامگاه دانشمندان ایرانی، آرامگاه این دانشمند بزرگ در منطقه باغ بهلول در جنوب‌شرقی شهر غزنی، سال‌هاست که در وضعیت نامناسبی قرار دارد و بدون بنای یادبود یا مقبره‌ای مناسب است. بااین‌حال، تلاش‌هایی از سوی مردم محلی و مقامات برای بازسازی و احیای این مکان در جریان است؛ به‌عنوان مثال، در سال‌های اخیر، مردم غزنی با هزینه شخصی خود، محوطه آرامگاه را سنگ‌فرش کرده‌اند و مقام‌های محلی نیز برای همکاری با نهادهای بین‌المللی به‌منظور ساخت مرکز تحقیقات علمی در این مکان تلاش می‌کنند.

آرامگاه ناصرخسرو در کشور افغانستان

ابومعین ناصر بن خسرو بن حارث قبادیانی بلخی، معروف به ناصرخسرو، از شاعران، فیلسوفان و جهانگردان برجسته ایرانی در قرن پنجم هجری قمری بوده است. او در سال ۳۹۴ هجری قمری در روستای قبادیان، از توابع بلخ به دنیا آمد. از آثار برجسته او می‌توان به سفرنامه، خوان الاخوان، وجه دین، دیوان اشعار و گشایش و رهایش اشاره کرد. ناصرخسرو پس از سفرهای طولانی و تبلیغ مذهب اسماعیلیه، به‌دلیل فشارهای سیاسی و مذهبی، ناچار به ترک بلخ شد و به دره یمگان در ولایت بدخشان افغانستان پناه برد. او حدود ۱۵ سال پایانی عمرش را در این منطقه گذراند و در همان‌جا درگذشت.

آرامگاه او در روستای حضرت سید در شهرستان یمگان، در دامنه کوه‌های سرسبز و پوشیده از درختان قرار دارد. این مقبره به‌صورت کلبه‌ای سفیدرنگ با قدمتی حدود ۴۰۰ ساله است که دیوارها و ستون‌های آن با کنده‌کاری‌های زیبا و آیاتی از قرآن مزین شده است. متأسفانه، در سال‌های اخیر، آرامگاه ناصرخسرو به‌دلیل حوادث طبیعی و درگیری‌های نظامی آسیب‌های جدی دیده بود. بااین‌حال، در آذرماه ۱۴۰۳، به همت بنیاد آقاخان و با همکاری اداره اطلاعات و فرهنگ ولایت بدخشان، این بنای تاریخی مرمت و بازسازی شد. پس از تکمیل روند بازسازی، آرامگاه به وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان واگذار شد تا تحت حفاظت و نگهداری قرار گیرد. آرامگاه ناصرخسرو در زمینی به مساحت هفت جریب واقع شده است که در بخشی از آن مسجدی ساخته شده و بخش دیگر به‌صورت باغ است. 

بشنوید از سفر به افغانستان؛ سرزمین بادبادک‌ها

آرامگاه ابوسعید ابوالخیر در کشور ترکمنستان

ابوسعید ابوالخیر، عارف، اندیشمند و شاعر ایرانی بود که در سال 357 قمری در منطقه‌ای واقع در ترکمنستان امروزی، متولد شد و در سال 440 قمری در همین منطقه به خاک سپرده شد. او سالیان درازی را صرف آموزش مریدان خود کرد و یکی از مهم‌ترین آثار او، اسرار التوحید فی مقامات شیخ ابی سعید است که 130 سال پس از مرگش توسط یکی از نوادگان او به نام محمد بن منور نگاشته شد. پس از وفات ابوسعید در سال ۱۰۴۹ میلادی، شاهان سلجوقی آرامگاهی بر مزارش احداث کردند که در لیست آرامگاه شاعران ایرانی قرار گرفت.

این بنا در ۵ کیلومتری شمال‌شرق شهرک مهنه، در استان آخال ترکمنستان و در ۲۰ کیلومتری مرز ایران قرار دارد. آرامگاه به‌صورت ساختمانی مربع‌شکل با دیوارهایی ضخیم است که به‌عنوان آرامگاه یکی از شاعران ایرانی و اثری تاریخی و فرهنگی توسط دولت ترکمنستان به ثبت رسیده و حفاظت می‌شود. بااین‌حال، بنای بیرونی آرامگاه به‌دلیل ساختار گلی آن در معرض فرسایش و تخریب قرار دارد و نیازمند مرمت و بازسازی است. در سال ۱۳۸۴ هجری شمسی، این بنا توسط کارشناسان و باستان‌شناسان آمریکایی مرمت شد؛ اما به‌دلیل عدم توجه کافی به معماری اصیل اسلامی، برخی از کاشی‌های آن آسیب دیده است.

عجایب هفتگانه جدید جهان کجاست؟

آرامگاه امیرکبیر در کشور عراق

در بین آرامگاه دانشمندان ایرانی، آرامگاه امیرکبیر بسیار معروف است. میرزا محمدتقی‌خان فراهانی، مشهور به امیرکبیر، یکی از برجسته‌ترین صدراعظم‌های تاریخ ایران بود که در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار به اصلاحات گسترده‌ای دست زد. از مهم‌ترین اقداماتش می‌توان به انتشار روزنامه «وقایع اتفاقیه» و تأسیس دارالفنون، نخستین مؤسسه آموزش عالی مدرن در ایران که از جاهای دیدنی تهران است، اشاره کرد. بااین‌حال، به‌دلیل دسیسه‌های درباریان، امیرکبیر از مقامش برکنار و به کاشان تبعید شد. سرانجام، او در ۲۰ دی ۱۲۳۰ هجری شمسی در حمام فین کاشان به قتل رسید.

پس از درگذشت امیرکبیر، پیکرش ابتدا در قبرستانی در کاشان به خاک سپرده شد. چند ماه بعد، به درخواست همسرش و براساس وصیت امیرکبیر، پیکر او به کربلا منتقل و در یکی از حجره‌های جنوب‌شرقی صحن حرم امام حسین(ع) دفن شد. درِ این حجره، به‌سمت ضریح امام حسین(ع) باز می‌شود و نمازگزارانی که در صف اول نماز جماعت می‌ایستند، می‌توانند در سمت چپ خود محل دفن امیرکبیر را ببینند. این مکان یادآور پیوند عمیق تاریخی و فرهنگی بین ایران و عراق است و نشان‌دهنده ارج و قربی است که مردم برای این شخصیت بزرگ قائل هستند.

جاهای دیدنی کاشان؛ از باغ فین تا خانه بروجردی‌ها

موقعیت دقیق آرامگاه امیرکبیر روی نقشه

آرامگاه خواجه عبدالله انصاری، افغانستان

ابواسماعیل عبدالله بن ابی‌منصور محمد، معروف به خواجه عبدالله انصاری و ملقب به پیر هرات، از عارفان و دانشمندان برجسته قرن پنجم هجری قمری بوده است. او در دوم شعبان سال ۳۹۶ هجری قمری در کهن‌دژ هرات زاده شده و در ۲۲ ذی‌الحجهٔ ۴۸۱ هجری قمری درگذشته است. خواجه عبدالله انصاری به‌دلیل تسلط بر علوم حدیث، تفسیر قرآن و عرفان، شهرتی جهانی دارد. از آثار برجسته او می‌توان به مناجات‌نامه، نصایح، زادالعارفین و کنزالسالکین اشاره کرد.

آرامگاه خواجه عبدالله انصاری، در منطقه گازرگاه، در ۳ کیلومتری شمال‌شرقی شهر هرات، واقع شده است. این بنا در سال ۸۴۵ هجری قمری به دستور شاهرخ تیموری و توسط معمار برجسته، قوام‌الدین شیرازی، ساخته شد. آرامگاه، ایوانی باشکوه با کاشی‌کاری‌های زیبا و کتیبه‌هایی به خط ثلث دارد. در نزدیکی آرامگاه، بناهای دیگری مانند «خانهٔ زرنگار» و «نمکدان» قرار دارند که به‌عنوان مکان‌های زیارتی و تاریخی شناخته می‌شوند. آرامگاه خواجه عبدالله انصاری علاوه‌بر اینکه مکانی مقدس برای مردم افغانستان، به‌ویژه ساکنان هرات، محسوب می‌شود، یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم این کشور است. در محله سیدخندان تهران، خیابانی به افتخار این دانشمند نام‌گذاری شده است و یکی از بهترین برگرهای تهران هم در این خیابان قرار دارد.

موقعیت دقیق آرامگاه خواجه عبدالله انصاری روی نقشه

آرامگاه حکیم سنایی در کشور افغانستان

سنایی غزنوی یا حکیم سنایی، از بزرگ‌ترین مثنوی‌‌سرایان و قصیده‌سرایان ادبیات فارسی است که سال 473 قمری در شهر غزنه، در افغانستان کنونی، متولد شده و پس از 72 سال زندگی، چشم از دنیا رفته است. برخی از مهم‌ترین یادگارهای حکیم سنایی، منظومه‌های حدیقةالحقیقه و طریق‌التحقیق هستند. سنایی در سال ۵۴۵ قمری در زادگاهش درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد.

آرامگاه او در منطقه «مغولان» در شمال شهر غزنی، مشرف به رودخانه غزنی، واقع شده است. مقبره اولیه سنایی کوچک بود و در گذر زمان تخریب شد. بنای کنونی در دوره پادشاهی محمد ظاهر شاه ساخته شده است. این آرامگاه گنبدی با پوشش فلزی و دو بازو در طرفین به‌صورت گوشواره‌ای دارد که از ساختمان سمت راست آن به‌عنوان مسجد استفاده می‌شود. کف محوطه آرامگاه با سنگ مرمر فرش شده و چندین قبر با سنگ‌های منقوش در آن قرار دارد. این مکان زیارتی که از آرامگاه شاعران ایرانی در خارج از کشور محسوب می‌شود، مورد احترام مردم غزنی و سایر ولایات افغانستان است و زائران بسیاری برای ادای احترام به این شاعر و عارف بزرگ به آنجا می‌آیند.

خطرناک‌ترین و امن‌ترین کشورهای جهان کدام‌اند؟

آرامگاه سهروردی در کشور سوریه

شهاب‌الدین سهروردی، فیلسوف و اندیشمند بزرگ ایرانی بود که در روستای سهرود زنجان به دنیا آمد. در سفر به زنجان، متوجه خواهید شد که خیابانی به نام این فیلسوف در این شهر وجود دارد که بسیار معروف است. سهروردی بخش چشمگیری از عمرش را صرف سوادآموزی، ایران‌گردی و نوشتن کتاب‌های فلسفی و عارفانه کرد. پس از گرایش به حوزه عرفان و آشنایی با بزرگان این حیطه، سفرهایش را به خارج از کشور بیشتر کرد. او در یکی از سفرهای خود در حلب به ملاقات ملک ظاهر، پسر صلاح‌الدین ایوبی، رفت و ازآنجایی‌که ملک ظاهر شیفته دانش و نگرش سهروردی شد، به او به پیشنهاد ماندن در دربارش را داد. سهروردی از این درخواست استقبال کرد؛ اما پس از گذشت مدتی علمای حلب او را به الحاد متهم کردند و در زندان انداختند.

گفته می‌شود او در سن 38 سالگی، در بازه سال‌های ۵۴۹ تا ۵۸۷ قمری، در شهر حلب به قتل رسید و آرامگاه او در همین شهر ساخته شد. مقبره این شیخ شهید ایرانی در میدان باب‌الفرج شهر حلب و در جامع السهرودی واقع شده است و شرایط مطلوبی ندارد و تصاویری درستی از آن در دسترس نیست؛ اما گفته می‌شود علاوه‌بر در دیدرس نبودن آرامگاه سهروردی، سنگ قبر کوچک و نازیبایی برای او در نظر گرفته شده است.

موقعیت آرامگاه خواجه عبدالله انصاری روی نقشه

آرامگاه رودکی در کشور تاجیکستان

هر گردشگر ایرانی که با تور تاجیکستان به این کشور سفر می‌کند، باید تماشای مقبره رودکی بزرگ را در فهرست بازدیدهایش از آرامگاه شاعران ایرانی قرار دهد. ابوعبدالله جعفر بن محمد بن حکیم بن عبدالرحمن بن آدم، متخلص به رودکی، یکی از مهم‌ترین چهره‌های ادبی در ایران است که در قرن سوم شمسی، در شهر پنجکنت در تاجیکستان امروزی زاده شد. رودکی را پدر شعر فارسی می‌نامند و گفته می‌شود پیش از او هیچ شاعر ایرانی دیوان اشعار نداشته است. رودکی در 82 سالگی از دنیا رفت و در زادگاهش، شهر پنجکنت به خاک سپرده شد.

اگر بپرسید آرامگاه رودکی در کدام کشور است، باید گفت آرامگاه رودکی در روستای بَنُج رودک، نزدیک شهر پنجکنت و در ۱۷۰ کیلومتری شمال دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، قرار دارد که در سفر به تاجیکستان می‌توانید آن را ببینید. این مقبره در میان کوه‌های فن (Fan) در شمال‌غربی تاجیکستان واقع شده است. در سال ۱۹۵۸، به مناسبت هزاروصدمین سالگرد تولد رودکی، دولت تاجیکستان با همکاری پژوهشگران، محل احتمالی آرامگاه وی را شناسایی و بنای یادبودی بر فراز مزار او احداث کرد. این بنا طرحی هشت‌ضلعی با گنبدی دایره‌ای‌شکل دارد که یادآور معماری سنتی منطقه است. همچنین در بین جاهای دیدنی دوشنبه، پارکی به افتخار رودکی نام‌گذاری شده است.

موقعیت آرامگاه رودکی روی نقشه

آرامگاه جامی در کشور افغانستان

نورالدین عبدالرحمن بن احمد جامی، معروف به خاتم‌الشعرا، از برجسته‌ترین شاعران و عارفان قرن نهم هجری قمری است. او در ۲۴ آبان ۷۹۳ هجری شمسی در خرجرد جام، واقع در خراسان، زاده شد و در ۲۷ آبان ۸۷۱ هجری شمسی در هرات درگذشت. آرامگاه او در شمال‌غربی شهر هرات، در انتهای خیابان جامی، قرار دارد. این مکان که به تخت مزار یا تخت آرامگاه نیز مشهور است، یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی و فرهنگی هرات به شمار می‌رود.

آرامگاه جامی در کنار مقبره‌های دیگر عارفان و بزرگان، همچون مولانا سعدالدین کاشغری، واقع شده و از دیرباز محل زیارت و ادای احترام علاقه‌مندان به فرهنگ و ادب فارسی بوده است. این مجموعه با گلدسته‌های بلند آجری و معماری سنتی، جلوه‌ای ویژه به شهر هرات بخشیده است. با گذشت نزدیک به پنج قرن، آرامگاه جامی همچنان مورد احترام مردم افغانستان و دوستداران علم و ادب در سراسر جهان است.

قدیمی‌ترین کشور جهان، کدام کشور است؟

آرامگاه فارابی در کشور سوریه

ابونصر محمد بن محمد فارابی، فیلسوف و دانشمند برجسته ایرانی، در سال ۲۵۷ هجری قمری در وسیج، از نواحی فاریاب خراسان، در افغانستان کنونی، زاده شد. او در سال ۳۳۹ هجری قمری در دمشق درگذشت و در گورستان تاریخی باب‌الصغیر در این شهر به خاک سپرده شد. آرامگاه فارابی در گذر زمان دچار آسیب‌هایی شده است. در سال ۱۳۸۶ هجری شمسی، با همکاری دولت‌های سوریه و قزاقستان، توافق‌نامه‌ای برای ساخت آرامگاه و مرکز فرهنگی فارابی در دمشق امضا شد. این اقدام با حضور بشار اسد و نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور وقت قزاقستان، انجام شد. فارابی، ملقب به معلم ثانی، از بزرگ‌ترین فیلسوفان اسلامی است که آثار و اندیشه‌هایش تأثیر بسزایی بر فلسفه و علوم اسلامی داشته است.

با پرجمعیت‌ترین کشور جهان آشنا شوید

موقعیت آرامگاه فارابی روی نقشه

سخن آخر

در این مطلب، برخی از معروف‌ترین آرامگاه شاعران ایرانی در خارج از کشور را به شما معرفی کردیم. شما می‌توانید برخی از این آرامگاه‌ها را که میراثی ارزشمندند، در سفر با تور نوروز ببینید. تاکنون از آرامگاه کدام‌یک از شاعران و دانشمندان ایرانی در خارج از کشور بازدید کرد‌ه‌اید؟ جای آرامگاه کدام شاعر در لیست آرامگاه شاعران ایرانی در خارج از کشور خالی است؟